مشکلات دانش‌آموزان در پایه اول چیست؟

دانش‌آموزان پایۀ اول برای اولین بار وارد محیط اجتماعی تازه با قوانین بسیار می‌شوند. تا قبل از آن، بچه‌ها به خانواده و والدین خود وابسته بودند و همین تغییر می‌تواند مشکلات و مسائلی را برای بچه‌ها ایجاد کند.

دانش‌آموزان در ابعاد مختلفی رشد می‌کنند؛ مانند رشد جسمی و روانی‌اجتماعی و شناختی. در طی فرایند رشد در بچه‌ها توانایی‌هایی ایجاد می‌شود که شناخت ناکافی از آن‌ها می‌توانند مشکل‌زا باشد. بعضی از این ویژگی‌ها وابسته به سن دانش‌آموزان هستند و از آن گذر می‌کنند و توانمندتر می‌شوند. برای همین شناخت این ویژگی‌ها در ارتباط‌گیری و برنامه‌ریزی یادگیری مناسب برای بچه‌ها ضروری است.

در جدول زیر مسائل و ویژگی‌های مهم هر بعد در پایۀ اول را ذکر کردیم که در مدرسه و خانواده خود را نشان می‌دهند. ویژگی‌های جسمی و فیزیکی، ویژگی‌هایی هستند که نمود عینی دارند؛ بخشی از این ویژگی‌ها برخاسته از رشد خود کودک است و بعضی ناشی از مواجهۀ آن‌ها با محیط اجتماعی جدید یعنی مدرسه است. ویژگی‌ها روانی‌اجتماعی مربوط به ویژگی‌هایی است که به طور خاص در ارتباطات خودشان را نشان می‌دهند و به شخصیت و دنیای ذهنی بچه‌ها مرتبط است. ویژگی‌ها شناختی، با توانایی‌های شناختی ذهن مانند تمرکز و توجه و حل مسئله ارتباط دارد. در ستون آخر به مسائل درسی و آموزشی مسئله‌زا در این پایه اشاره کرده‌ایم.

از بین همۀ این ویژگی‌ها 4 مسئله را جدا و برجسته کردیم. با بررسی جدول قبلی به‌نظر می‌آمد بعضی از ان‌ها پررنگ‌تر هستند و خود عاملی برای مسائل دیگر هستند و در آخر ویژگی‌هایی هستند که شروع یا اوجش در این پایه دیده می‌شود که توجه به آن می‌تواند مسائل پایه‌های بالاتر را کمرنگ کند.. برای مربی که با کودک در ارتباط است توجه کردن به فهرست بلدبالایی از مسائل ممکن است کارآمد نباشد؛ برای همین اگر چند مسئله اساسی را مدنظر داشته باشد, می‌تواند اثرگذارتر در ارتباط گرفتن و آموزش عمل کند.

دانش‌آموزان پایۀ اول برای اولین بار وارد محیط اجتماعی تازه با قوانین بسیار می‌شوند. تا قبل از آن، بچه‌ها به خانواده و والدین خود وابسته بودند و همین تغییر می‌تواند مشکلات و مسائلی را برای بچه‌ها ایجاد کند. از آن طرف اگر بچه‌ها مهدکودک یا پیش‌دبستانی را تجربه نکرده باشند، در دوست‌یابی و ارتباط گرفتن با همسالان هنوز مهارت چندانی ندارند. حتی اگر تجربه‌ای قبل از مدرسه داشته باشند، خودمحوری آن‌ها می‌تواند مانع از برقراری رابطۀ مناسب دوستی شود. خودمحوری ویژگی است که بچه‌ها تا قبل از دبستان آن را دارند و به مرور در سال‌های ابتدایی مدرسه از بین می‌رود و بچه‌ها می‌توانند راحت‌تر خود را جای دیگران بگذارند و همه چیز را از دید خود تماشا نکنند. مشکل بعدی دیگر که البته خاص سال‌های دبستان است، درک نکردن مفاهیم انتزاعی است. مربی و معلمی که این موضوع را در نظر نگیرد نمی‌تواند آموزش پایا و فهم‌پذیری به دانش‌آموز ارائه دهد. آموزش در سنین دبستان به‌خصوص سال‌های اول آن باید عینی و ملموس باشد. 

نکات دیگری نیز از نظر ما شایان توجه هستند. مهارت‌های شناختی، به‌خصوص توجه بچه‌ها، در حال رشد است و هنوز ظرفیتی که بزرگسالان در این زمینه‌ها دارند در آن‌ها ایجاد نشده است. غافل ماندن از این نکته سبب می‌شود انتظار بیش از حدی از کودکان داشته باشیم و به آن‌ها برچسب نابجا بزنیم؛ در حالی که مسئله نوع آموزش و ارتباط ماست نه خود بچه‌ها. بعضی مشکلات آموزشی که در سنین دبستان ممکن است برای بچه‌ها ایجاد شود مشکلات خواندن و نوشتن است. در شروع یادگیری این مهارت‌ها باید صبور باشیم و تلاش کنیم تا این مشکلات را رفع کنیم. در صورت رفع نشدن آن‌ها در سال سوادآموزی، برای سال‌های بعدی دبستانی بچه‌ها سختی‌های بیشتری به همراه خواهد داشت.

زهرا زرین فر
همدرس بردار

فاطمه صفاخواه